Rəqəmsal innovasiyalar dövründə qlobal maliyyə mənzərəsi diqqətəlayiq transformasiyaya məruz qalıb, çünki getdikcə nağdsız ödəniş sistemlərinin payı bazarda artır. Strateji cəhətdən Avropa və Asiya arasında yerləşən Azərbaycan 2022 və 2023-cü illər ərzində ödəniş seçimlərində əhəmiyyətli dəyişiklik yaşayır. Bu məqalə bu dövr ərzində nağd və nağdsız ödənişlər haqqında məlumatları araşdıraraq Azərbaycanın daha rəqəmsal iqtisadiyyata keçidinə işıq salır.
2022-ci ildə Azərbaycanda kart ödənişləri ilə ölkə daxilində keçən əməliyyatların həcmi 59,027 milyon manat təşkil edib. Bu əməliyyatların 32,068 milyon manatını nağd ödənişlər təşkil edib ki, bu da ümumi məbləğin təxminən 56,8%-ni təşkil edir. Bu müddət ərzində nağdsız ödənişlərin həcmi 24,365 milyon manat təşkil edib ki, bu da ümumi məbləğin 41,3%-ni təşkil edir. Qeyd edək ki, bu nağdsız ödənişlərin əhəmiyyətli hissəsi bankomatlar və POS-terminallar vasitəsilə həyata keçirilib.
2022-ci ildə ölkə daxilində nağdsız ödənişlərin POS-terminallar ilə keçirilən həcmi 5,808 milyon manat, Elektron ticarət ilə 18,516 milyon manat təşkil edib. Bu da müvafiq məbləğlər üzrə faiz bölgüsündə 23.9% (POS) və 76.1% (Elektron ticarət) təşkil edib.
Əvvəlki il ilə müqayisədə 2023-cü ildə Azərbaycanda kart ödənişləri ilə ölkə daxilində keçirilən əməliyyatlarda daha da irəliləyişlər müşahidə olunur. Ölkə daxili kart əməlliyyatlarının ümumi dəyəri artaraq Aprel, May, İyun, İyul aylarında 29,333 milyon manata çatıb ki, bu da ölkənin rəqəmsal ödəniş ekosistemində əhəmiyyətli artımın göstəricisidir.
2023-cü ilin bu aylarında ölkə daxilində nağdsız ödənişlərin POS-terminallar ilə keçirilən həcmi 3,206 milyon manat, Elektron ticarət ilə 12,082 milyon manat təşkil edib. Bu da müvafiq məbləğlər üzrə faiz bölgüsündə 21% (POS) və 79% (Elektron ticarət) təşkil edib.
Bu statistika Azərbaycan istehlakçıları arasında nağdsız əməliyyatların getdikcə daha çox qəbul edildiyini vurğulayır. Bu nağdsız ödənişlərin əksəriyyəti POS terminallar və e-ticarət platformaları vasitəsilə həyata keçirilib ki, bu da rəqəmsal ödəniş üsullarına keçidi göstərir.
Qeyd etmək istərdik ki, 2022-ci ilin Aprel, May, İyun, İyul ayları ilə müqayisədə, ölkə daxili ödənişlərin həcmi üzrə POS-terminallarda 81%, elektron ticarətdə isə 108% artım müşahidə edirik.
Azərbaycanda bir il ərzində ölkə daxili nağdsız ödənişlər nəzərəçarpacaq dərəcədə artıb. Nağdsız əməliyyatların sayı 2022-ci ilin Aprel, May, İyun, İyul aylarında 141,167 milyondan, 2023-cü ilin həmin aylarında təsir edici 308,309 milyona yüksəldi və bu əhəmiyyətli artım e-ticarətə birbaşa təsir göstərdi. E-ticarətə aid olan ölkə daxili əməliyyatların sayı 2022-2023-cü illərin eyni dövr üzrə 80,882 milyondan artaraq 173,349 milyona yüksəldi. Azərbaycanda rəqəmsal ödənişlərin sürətlə mənimsənilməsi e-ticarətin sürət ilə artmasına kömək edir.
Azərbaycanda 2022-2023-cü illər arasında nağd ödənişlər hələ də əhəmiyyətli paya malik olsa da, nağdsız əməliyyatların davamlı artımı müəssisələr və fiziki şəxslər tərəfindən rəqəmsal ödəniş üsullarının getdikcə daha çox mənimsənilməsindən xəbər verir.
Nağdsız ödənişlərə keçid rahatlıq, təhlükəsizlik və gücləndirilmiş şəffaflıq da daxil olmaqla çoxsaylı üstünlüklər təklif edir. Bundan əlavə, o, nağd pulların idarə edilməsi və idarə edilməsi ilə bağlı xərcləri azaltmaqla iqtisadiyyatın ümumi səmərəliliyinə töhfə verir.
Gələcəyə baxsaq, Azərbaycan çox sürətli şəkildə nağdsız ödənişə keçid edir. Texnoloji irəliləyişlər, təkmilləşdirilmiş infrastruktur rəqəmsal ödəniş həllərinin qəbulunu daha da sürətləndirəcək.
Bunun ən böyük sübütu Epoint - Elektron kommersiya xidmətlərinin göstərilməsi üçün yaradılmış platformadır. Artıq hər kəs, 3 dəqiqə ərzində online qeydiyyatı keçərək, ASAN İmza ilə müqaviləni imzalaya bilir, məhsullarını və xidmətlərini online qaydada təqdim edərək, ödənişləri online qaydada qəbul edə bilir. Bankdan asılı olmayaraq, istənilən bankın biznes kartını əlavə edib, vəsaitləri qəbul etməyə başlaya bilər. Epoint-in maliyyə göstəricilərinə nəzər yetirsək, keçən ildən bu günə kimi 25 milyon manatdan yüksək dövriyyə, 383 000-dən çox əməliyyat sayı keçib və 700-dən çox B2B müştərisi var.
* Hesabatlar mərkəzi bankın səhifəsindən götürülmüşdür.
** Məqalədə qeyd olunan məlumatları digər saytlarda tam və ya hissəli şəkildə istifadə edərkən, epoint.az saytında yerləşən xəbər linki məqalənin mənbəsi kimi qeyd olunmalıdır.
